Komisja Europejska zwiększy prawa konsumentów w sieci, będzie zwalczać podwójną jakość produktów i ułatwi uzyskanie odszkodowań

Według Komisji Europejskiej chociaż unijne przepisy dotyczące ochrony konsumentów należą do jednych z najlepszych w świecie, to niedawne przypadki, takie jak skandal „dieselgate” pokazały, że ich pełne egzekwowanie w praktyce jest trudne.

Zapowiedziany przez KE w komunikacie nowy ład dla konsumentów umożliwi uprawnionym do tego organom wszczynanie powództw przedstawicielskich w imieniu konsumentów oraz wyposaży organy ochrony konsumentów w państwach członkowskich w większe uprawnienia do nakładania kar. Konsumenci objęci zostaną ochroną także w sieci, a praktyki związane z podwójną jakością, wprowadzające konsumentów w błąd, zostaną jednoznacznie zakazane.

Według projektu nowy ład dla konsumentów będzie oznaczał:
Większą przejrzystość na rynkach internetowych – w przypadku zakupów przez internet konsumenci będą musieli być jasno informowani o tym, czy kupują produkty lub usługi od przedsiębiorstwa czy też od osoby prywatnej, tak aby wiedzieli, że są chronieni przez prawa konsumenckie w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów.

Większą przejrzystość w zakresie wyników wyszukiwania na platformach internetowych – w przypadku wyszukiwania w internecie konsumenci będą wyraźnie informowani, gdy wynik wyszukiwania został opłacony przez przedsiębiorstwo. Internetowe platformy handlowe będą musiały informować konsumentów o głównych parametrach określających ranking wyników.

Nowe prawa konsumenckie w odniesieniu do „bezpłatnych” usług cyfrowych – płacąc za usługę cyfrową, konsumenci korzystają z pewnych praw do informacji i mają 14 dni na anulowanie umowy (prawo do odstąpienia od umowy). W nowym ładzie dla konsumentów prawo to obejmie teraz również „bezpłatne” usługi cyfrowe, w odniesieniu do których konsumenci dostarczają swoje dane osobowe, lecz nie płacą pieniędzmi. Przykładowo znajdzie to zastosowanie w odniesieniu do usług przechowywania w chmurze, mediów społecznościowych lub kont poczty elektronicznej.

Ponadto  w ramach nowego ładu dla konsumentów upoważnione podmioty, takie jak organizacje konsumenckie, będą miały możliwość dochodzenia roszczeń, takich jak odszkodowanie, wymiana lub naprawa, w imieniu grupy konsumentów, którzy zostali poszkodowani w wyniku nielegalnych praktyk handlowych. W niektórych państwach członkowskich konsumenci mają już możliwość wszczęcia powództwa zbiorowego w sądach, ale obecnie możliwość ta zostanie wprowadzona we wszystkich państwach UE.

Jak podaje KE przykładowo, w sytuacji podobnej do „dieselgate”, ofiary nieuczciwych praktyk handlowych, takich jak wprowadzająca w błąd reklama producentów samochodów, którzy nie przestrzegają unijnych ram regulacyjnych dotyczących homologacji pojazdów czy przepisów w dziedzinie ochrony środowiska, będą mogły zbiorowo ubiegać się o odszkodowanie w drodze powództwa przedstawicielskiego na mocy nowej dyrektywy. Unijne prawo dotychczas nie przewidywało takiego zbiorowego dochodzenia roszczeń.

Według zapowiedzi nowy ład zapewni też konsumentom we wszystkich państwach członkowskich prawo do złożenia wniosku o indywidualne środki zaradcze (np. rekompensatę finansową lub odstąpienie od umowy), w przypadku gdy będą ofiarami nieuczciwych praktyk handlowych, takich jak agresywny lub wprowadzający w błąd marketing. Ochrona ta jest obecnie bardzo zróżnicowana w państwach UE.

W oparciu o wytyczne komisji z września 2017 r. nowy ład dla konsumentów przewiduje aktualizację dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, tak aby doprecyzować, iż organy krajowe mogą oceniać wprowadzające w błąd praktyki handlowe i im przeciwdziałać. Dotyczy to wprowadzania do obrotu produktów jako identyczne w kilku państwach członkowskich, podczas gdy ich skład lub cechy charakterystyczne znacznie się różnią.

Projekt KE przewiduje, że krajowe organy ochrony konsumentów będą mieć uprawnienia do nakładania skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar w sposób skoordynowany. W przypadku powszechnie występujących naruszeń mających wpływ na konsumentów w szeregu państw członkowskich UE, dostępna maksymalna grzywna będzie wynosić 4 proc. rocznych obrotów przedsiębiorstwa w każdym danym państwie członkowskim. Państwa członkowskie mogą wprowadzić wyższe maksymalne grzywny.

- Przedstawiony dziś nowy ład ma na celu stworzenie sprawiedliwszego jednolitego rynku, z którego korzyści czerpać będą i konsumenci, i przedsiębiorstwa – wyjaśnia w komunikacie Frans Timmermans, pierwszy wiceprzewodniczący KE. - Wprowadzenie z odpowiednimi zabezpieczeniami europejskiego prawa zbiorowego dochodzenia roszczeń w przypadkach, w których szkodę ponoszą grupy konsumentów – czego byliśmy świadkami w niedawnej przeszłości – ma na celu wyeliminowanie dalszych nadużyć. Konsumenci będą wiedzieć, od kogo kupują w internecie i kiedy sprzedawcy płacą, aby pojawić się w wynikach wyszukiwania. Większość przedsiębiorców przestrzegających zasad odczuje, iż obciążenia zostały zmniejszone. Natomiast ta niewielka grupa przedsiębiorców, którzy celowo nadużywają zaufania europejskich konsumentów, będzie podlegać surowszym karom – zapowiada Frans Timmermans.

Zgodnie z unijnymi procedurami projekt KE w formie odpowiednich wniosków zostanie teraz skierowany do dalszych konsultacji w instytucjach UE.