W 2011 roku wystawionych zostało ponad 700 tys. zwolnień lekarskich z tytułu chorób o podłożu psychologicznym i liczba ta stale rośnie[1]. Koszty wynikające ze spadku produktywności czy absencji pracowniczej w Unii szacowane są na miliardy euro. W związku ze spowolnieniem gospodarczym coraz więcej mówi się konsekwencjach stresu, zwykle jednak w kontekście kredytobiorców, nie zaś osób zatrudnionych w sektorze bankowym. Krajowy Sekretariat Banków, Handlu i Ubezpieczeń NSZZ „Solidarność” we współpracy z firmą doradczą NEXTMEN postanowił przedstawić odmienną perspektywę i przeprowadzić dokładne badania w zakresie stresu zawodowego. Inicjatywa wpisuje się w prowadzoną przez EU-OSHA kampanię informacyjną „Stres w pracy? Nie, dziękuję!”, realizowaną w Polsce przez CIOP-BIP.
Kwestie bezpieczeństwa i zdrowia w pracy postrzegane są zwykle przez pryzmat czynników fizycznych, nie zaś psychicznych. Tymczasem według wyliczeń Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy dwie trzecie traconych dni roboczych wiąże się z kwestiami stresu. Jednocześnie jedynie co czwarty pracodawca posiada procedury pozwalające na minimalizację zagrożeń psychospołecznych i wie jak im zapobiegać.
Pracownicy sektora bankowego są jedną z częściej pomijanych grup w kontekście zagrożenia stresem, a przy tym, w obecnej sytuacji ekonomicznej – jedną z najbardziej narażonych na dodatkową presję. Kryzys gospodarczy, nacisk na osiąganie coraz większych zysków mimo utrudnień wynikających ze spowolnienia ekonomicznego, zmiany restukturyzacyjne i własnościowe spowodowały, że w branży finansowej można było zaobserwować problem narastania stresu zawodowego i pogarszania psychospołecznych warunków pracy.
Z inicjatywy Krajowego Sekretariatu Banków, Handlu i Ubezpieczeń NSZZ „Solidarność” we współpracy z firmą NEXTMEN z Katowic przeprowadzone zostały w 2014 roku badania dotyczące zjawiska stresu zawodowego wśród pracowników. Otrzymane wyniki badań pokazały, że znaczna część pracowników korzystała lub zamierzała skorzystać z usług lekarzy oraz psychologów w zakresie radzenie sobie ze skutkami stresu. W marcu 2015 przeprowadzono kolejne badania mające na celu określenie społecznych skutków stresu, w tym również kosztów ekonomicznych, zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Otrzymane wyniki obrazują alarmującą, szczególnie na tle krajów Europy Zachodniej sytuację, w której znaczna część zatrudnionych obciążona jest nadmierną presją, wymaganiami, a przy tym – nie zawsze wie jak sobie z tymi problemami poradzić.
70% pracowników odczuwa stres zawodowy, co czwarty choruje
Uzyskane przez firmę NEXTMEN dane są alarmujące – 1/3 pracowników korzysta ze zwolnień chorobowych w związku z powodu przeciążenia psychicznego. Zdecydowanie większy odsetek (50%) odczuwa lęk przed pójściem do pracy, a co czwarty choruje przewlekle i wiąże swoje dolegliwości ze stresem zawodowym. Według informacji zebranych przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, koszty wynikające z absencji, obniżenia produktywności czy różnych dolegliwości o podłożu psychicznym wynoszą w całej Unii ponad 600 mld euro rocznie. Należy jednak zauważyć, że długotrwała ekspozycja na stres może przyczyniać się nie tylko do pogorszenia stanu psychicznego i fizycznego, ale także do znacznego wzrostu kosztów – znacza część skutków takiego stanu jest bowiem odroczona w czasie i może ujawnić się dopiero po latach.
Ankietowani zwracali też uwagę na brak dialogu z pracownikami i ignorowanie niepokojących symptomów.
Jak podkreśla dr Dorota Żołnierczyk-Zreda, psycholog z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego, z jednej dolegliwości psychicze są wciąż tematem tabu, z drugiej – są traktowane jako niegroźne, a w konsekwencji – osoby z problemami pozostawione są samym sobie. – Frustracja, przemęczenie, brak poczucia stabilności w połączeniu z alienacją mogą mieć fatalne konsekwencje, których naprawienie może trwać bardzo długo. Pracodawcy powinni mieć więc świadomość tego, na jak wiele aspektów naszego życia i zdrowia ma stan psychiczny oraz zrozumieć, że im zatrudniony jest mniej obciążony psychiczne, tym efektywniej pracuje – podsumowuje psycholog.
NSZZ „Solidarność“ również dostrzega problem ignorowania zagrożeń psychospołecznych przez pracodawców, dlatego dąży do wypracowania dialogu pomiędzy zatrudnionymi i pracodawcami oraz zwiększenia nacisku na kwestię profilaktyki i monitorowania zagrożeń psychospołecznych w środowisku zawodowym. Zebrane w ramach badań dane mogą stanowić podstawę wypracowania mechanizmów zapobiegawczych oraz rekomendacji dla całego sektora w zakresie zarządzania ryzykiem psychospołecznym.
