UOKiK ma zastrzeżenia do usług Stowarzyszenia Autorów ZAIKS

Stowarzyszenie Autorów ZAiKS chroni prawa autorskie,reprezentuje oraz udziela pomocy w ich realizowaniu zarówno swoimczłonkom, jak i osobom, które nimi nie są. Wątpliwości PrezesaUrzędu wzbudziły zasady, na jakich autorzy niebędący członkamistowarzyszenia mogą zrezygnować z jego usług. Zgodnie ze złożonymprzez nich oświadczeniem przenoszą swoje auorskie prawa majątkowena pięć lat. Do końca tego terminu umowa nie może zostaćrozwiązana, pomimo złożenia wypowiedzenia. Zdaniem UOKiK opisanapraktyka może utrudniać autorom przekazanie, w dogodnym dla nichmomencie, zarządu autorskimi prawami majątkowymi innymorganizacjom, a w efekcie ograniczać konkurencję.

Wszczęte przez Urząd we wrześniu postępowanie prowadzone jesttakże na podstawie przepisów wspólnotowych. Istnieje bowiem ryzyko,że działanie stowarzyszenia wpływa na rynek Unii Europejskiejograniczając konkurencję między przedsiębiorcami z państwczłonkowskich. Jeśli zarzuty przeciwko ZAiKS potwierdzą się, Urządmoże nałożyć na stowarzyszenie karę pieniężną w wysokości do 10proc. ubiegłorocznego przychodu.

To już kolejne działania podjęte przeciwko związkowi. W 2004roku, w wyniku postępowania prowadzonego na wniosek zespołuBrathanki, Prezes UOKiK nałożył na stowarzyszenie 500 tys. zł karyza stosowanie praktyk ograniczających konkurencję. Organizacjawymagała niekorzystnego dla autorów wyłącznego upoważnienia dozarządzania prawami do ich utworów na wszystkich polacheksploatacji. Ograniczano w ten sposób twórcy swobodę prowadzeniadziałalności - przede wszystkim wolność wyboru, która organizacja ina jakich obszarach związanych z ochroną praw autorskich będzie goreprezentować. ZAiKS odwołał się od decyzji Prezesa UOKiK.Rozstrzygnięcie Urzędu podtrzymał Sąd Ochrony Konkurencji iKonsumentów oraz Sąd Apelacyjny. Obecnie sprawę rozpatruje SądNajwyższy na skutek złożonej przez stowarzyszenie skargikasacyjnej.

Ponadto w czerwcu uprawomociła się decyzja Prezesa UOKiK z 2002roku. Stwierdził w niej, że ZAiKS nadużył pozycji dominującejpoprzez uzależnianie wydania zgody na korzystanie z utworów odponiesienia przez producenta kosztu wytworzenia hologramu.

Warto przypomnieć, że przedmiotem zainteresowania Urzędu byłarównież działalność innych organizacji zbiorowego zarządzania. Wewrześniu 2006 roku Prezes UOKiK wszczął trzy postępowaniaantymonopolowe przeciwko Związkowi Polskich Artystów FotografikówZPAF, Związkowi Stowarzyszeń Artystów Wykonawców STOART orazStowarzyszeniu Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych iSłowno-Muzycznych SAWP. Urząd zakwestionował żądanie od twórców iartystów powierzenia organizacjom ochrony praw autorskich w pełnymzakresie, a nie tylko w odniesieniu do niektórych pól eksploatacji.Prezes UOKiK wydał decyzję, w której stwierdził stosowanie takichniedozwolonych praktyk przez ZPAF. Postępowanie przeciwko dwómpozostałym organizacjom nadal trwa, przy czym SAWP postawionododatkowo zarzut dotyczący - podobnie jak w przypadku ZAiKS -niekorzystnych dla artystów zasad rezygnacji z usług SAWP.

Urząd przyjrzał się ponadto konkurencji na rynku fonograficznymstwierdzając, że w znacznym stopniu o jego kształcie przesądzaoligopolistyczna struktura - udział rynkowy czterech największychkoncernów wynosi ponad 75 proc. Ich pozycję wzmacnia wspólny systemdystrybucji, który umożliwia im sprzedaż nie tylko własnych nagrańmuzycznych, ale również kilkuset mniejszych producentów. Dziękitemu cztery podmioty kontrolują większość rynku. Konkurencji niesprzyja ponadto kształt rynku detalicznego, na którym ponad 70proc. dystrybucji nagrań odbywa się przede wszystkim poprzez siecispecjalistyczne, RTV i AGD oraz sklepy wielkopowierzchniowe. Wrezultacie mniejsi producenci, chcąc dotrzeć do masowego klienta,zmuszeni są do korzystania z pośrednictwa największychkoncernów.

Z badania Urzędu wynika również, że placówki detaliczne mogąkupować produkty rynkowych leaderów tylko poprzez ich domydystrybucyjne, w wyniku czego ponoszą dodatkową opłatę w wysokości6 proc. wartości nabywanego towaru. Niekorzystne dla rynku możewydawać się także przyznawanie niektórym sieciom detalicznymwyłączności na sprzedaż przedpremierową części albumów. WątpliwościPrezesa UOKiK budzi także fakt, że mimo znacznego spadku sprzedażynagrań muzycznych oraz dynamicznego rozwoju muzyki cyfrowej, nieodnotowano spadku cen płyt kompaktowych - czytamy wkomunikacie.