Rok w e-commerce według wydawców: najważniejsze wydarzenia, trendy i ludzie

Michał Brański, chief strategy officer, Wirtualna Polska Holding

Wydarzenie roku

W Polsce w mijającym roku najbardziej pasjonowała mnie rywalizacja na linii Zalando vs eObuwie / Modivo vs Answear, a w tle zawirowania wokół Grupy CCC. Memento, że w biznesie cyfrowym w wielu kategoriach pozycja rynkowa nie jest dana na zawsze. Modowy rollercoaster; wydaje się, że górą w 2023 r. - patrząc na zyskowność - była spółka z siedzibą w Krakowie.

A na świecie? Uwiąd całej kategorii pure online podmiotów, które w modelu marketplace chciały zdominować rynek meblarski. Wayfair.com (US), Made.com (UK) i Home24.de (DE) nie udowodniły, że są w stanie osiągnąć rentowności, zbudować fosy i zapewnić inwestorom zwrotu kapitałów.

Kryzys roku

Nic tragicznego się na polskim rynku nie wydarzyło.

Jeśli spojrzymy poza Polskę, to zatrwożeni mają prawo być inwestorzy w Alibabę, jeszcze niedawno wzorcową firmę - dziś oddającą rynek PDD/Temu. To właśnie Temu oraz e-commerce inicjatywy TikToka napędzają stracha nawet Amazonowi, który w odpowiedzi na ich ofensywę obniża take rate dla produktów o niskiej wartości.

Sukces roku

MercadoLibre, Kaspi.kz oraz polski InPost, a także PDD/Temu. A także wzmiankowany już krakowski Answear.

Pierwsze trzy to dojrzałe spółki, ale wciąż w galopie. Ten czwarty to relatywny debiutant, ale z nieposkromioną ambicją. Skończy jak Ikar, czy też wbrew sceptykom na stałe okopie się w panoramie e-commerce?

Lider/liderka roku

Dla mnie są to Krzysztof Bajołek (Answear) i Rafał Brzoska (InPost).

Najważniejszy trend roku

Skracanie czasów dostaw, czyli coś, do czego tak szybko się przyzwyczajamy. Czasem mam już wrażenie, że ledwie zakupię książkę, to muszę lecieć do drzwi odbierać ją od kuriera.

Prognoza na 2024 r.

Rich get richer and poor get... zwroty w okolicach 0. E-commerce robi się bezlitosny dla tych, którzy nie grają o najwyższą stawkę. To nie jest już pole dziewicze, rynek jest wysycony, a rywalizacja twarda. Nie oczekuję jeszcze, żeby AI chatboty istotnie zmieniły rynek e-commerce w latach 2024-25, ale nieeksperymentowanie z nimi byłoby nieroztropne.
 

Aleksandra Sroka-Krzyżak, VP strategy & corporate development w Allegro

Wydarzenie roku

Generative AI to bez wątpienia przełomowe zjawisko w branży e-commerce w 2023 roku, otwierające nowe możliwości dla całej branży. Jego pojawienie się stanowi istotny krok w kierunku zwiększenia efektywności operacyjnej i podnoszenia jakości obsługi klienta. W Allegro intensywnie pracujemy nad wykorzystaniem tej technologii w zapewnianiu klientkom i klientom coraz lepszego doświadczenia zakupowego.

Jako przykład, nasza wyszukiwarka tekstowa i obrazkowa z głębokimi sieciami neuronowymi znacząco poprawia dokładność wyników, co przekłada się też na wzrost sprzedaży. Ponadto, nasze autorskie systemy tłumaczenia maszynowego, które bazując na Generative AI zmniejszają błędy i koszty, wspierając naszą ekspansję międzynarodową. Te innowacje dowodzą, jak Generative AI przekształca e-commerce, czyniąc go bardziej efektywnym i lepiej dostosowanym do potrzeb klientów.

Kryzys roku

Kryzys roku w sektorze e-commerce to niewątpliwie zaostrzenie warunków finansowych, co zaczęło się już w 2022 roku. Zwiększony koszt pieniądza znacząco wpłynął na modele biznesowe, które dotychczas polegały na łatwym dostępie do taniego kapitału. Teraz, w obliczu wyższych kosztów finansowania, przedsięwzięcia muszą udowodnić swoją rentowność i przydatność.

Przykładem tej zmiany może być wycofanie się Shopee z Europy, w tym z Polski, a także znaczne ograniczenie działalności firm quick-commerce. Te wydarzenia pokazują, jak zmieniające się warunki ekonomiczne wymuszają adaptację i redefinicję strategii w e-commerce, stawiając na pierwszym planie zdolność do generowania zysku i trwałego wzrostu.

Sukces roku

Sukcesem roku w branży e-commerce jest bez wątpienia uruchomienie platformy Allegro.cz w Czechach. Ta inicjatywa otworzyła polskim sprzedawcom drzwi do międzynarodowej ekspansji, znacznie zwiększając ich zasięg rynkowy w regionie. W krótkim czasie Allegro.cz zdobyło imponujące 800 tys. aktywnych klientów i stało się jedną z dwóch najczęściej pobieranych aplikacji w Czechach. Co więcej, już w trzy miesiące po pełnym uruchomieniu, Allegro generuje największy ruch na czeskim rynku e-commerce. Osiągnęliśmy również 90-procentową świadomość marki wśród czeskich konsumentów. Dzięki Allegro.cz, nasz zasięg rynkowy poszerzył się do prawie 50 milionów osób, z liczbą ofert przekraczającą 150 milionów, czyli przynajmniej 10 razy więcej niż jakikolwiek inny gracz na tym rynku.

Lider/liderka roku

Magdalena Piech - director, group regulatory affairs w Allegro. Rzutka prawniczka, zawiadująca w Allegro relacjami unijnymi i wszystkim tym, co związane z zawiłą tematyką regulacyjną. W dyskusjach w Brukseli stała się prawdziwym głosem całego rynku e-commerce w Polsce i nie tylko. W latach 2018-2022 była przewodniczącą, a obecnie jest członkinią zarządu organizacji EUTA, która zrzesza 30 czempionów technologicznych z 14 krajów Unii Europejskiej, służących łącznie 500 milionom użytkowników. Allegro jest jednym z członków założycieli EUTA, a Magda - w ramach organizacji jak i na co dzień - orędowniczką regulacji na uczciwych i przejrzystych zasadach, wyrównujących szanse dla europejskich firm technologicznych w konfrontacji z globalnymi koncernami.    

Najważniejszy trend roku

W 2023 roku jednym z dominujących trendów w e-commerce jest wpływ wysokiej inflacji, która skłania konsumentów do tzw. trading down, czyli poszukiwania tańszych produktów i okazji zakupowych. E-commerce stało się kluczowym miejscem, gdzie klienci mogą znaleźć atrakcyjne oferty i zamienniki droższych produktów. Platformy oferujące szeroki asortyment i różnorodne opcje cenowe zyskują zainteresowanie i zaufanie klientek i klientów, umożliwiając im inteligentne zarządzanie budżetem w czasach wyższych kosztów życia.

Prognoza na 2024 r.

W przyszłym roku przewidujemy dalszą stopniową poprawę sytuacji makroekonomicznej a przez to i konsumenckiej, co może się przełożyć na coraz więcej sprzedaży online. Klientki i klienci przyzwyczaili się już do zakupów w sieci. Oczekujemy, że będą coraz bardziej preferować miejsca oferujące szeroki wybór, najlepsze ceny i wygodę zakupów, co powinno oznaczać szybszy rozwój platform typu marketplace - takich jak Allegro - w Polsce i w regionie.

Łukasz Neska, wiceprezes i chief growth officer w Grupie eSky

Wydarzenie roku

W dobiegającym końca roku trudno o bardziej przełomowe wydarzenia dla branży e commerce niż te związane ze sztuczną inteligencją, której rozwój – m.in. za sprawą bardziej zaawansowanej personalizacji ofert i przewidywania zachowań konsumenta – nabrał jeszcze większego impetu. Dzięki technologiom umożliwiającym głęboką indywidualizację zwiększamy lojalność klienta na wręcz niespotykaną wcześniej skalę, a dzięki temu podnosimy jego satysfakcję i skłaniamy do ponownego zakupu. Natomiast historyczna analiza zachowań użytkowników i zbudowanie na ich podstawie predykcyjnych modeli uczenia maszynowego bezpośrednio wspiera proces personalizacji, ułatwiając zrozumienie tego, jak, kiedy i o czym myśli klient.

Kryzys roku

Do największego kryzysu roku w branży pod względem operacyjnym, ale też wizerunkowym zaliczyłbym exodus reklamodawców z platform działających w obrębie Meta oraz z dawnego Twittera (X.com). Utrata kluczowych dla przychodów z reklam firm musiała zaboleć obu gigantów. Co istotne, w przypadku sieci społecznościowej należącej do Elona Muska chodziło przede wszystkim o kwestie światopoglądowe i politykę, gdy po kontrowersyjnych wpisach amerykańskiego miliardera jedne z najważniejszych firm zdecydowały się wstrzymać zakupy na X. Natomiast imperium Marka Zuckerberga dopuściło do sytuacji, gdy reklamy takich firm jak Disney czy Pizza Hut zaczęły się pojawiać wokół nieodpowiednich i zupełnie niepasujących treści.

Sukces roku

Odkąd po raz pierwszy OpenAI udostępniła szerokiej publiczności ChatGPT – a stało się to nieco ponad rok temu – miliony zafascynowanych użytkowników, w tym handlowców i marketerów, zaczęło mówić o prawdziwej rewolucji technologicznej, która stała się dostępna dla niemal wszystkich firm niezależnie od branży. Amerykańska spółka utorowała i prawdziwie przyspieszyła rozwój generatywnej sztucznej inteligencji, zmuszając wręcz takich kolosów jak Microsoft i Google zainteresować się tą technologią. Zresztą z powodzeniem to zrobiły: Microsoft jest obecnie największym akcjonariuszem OpenAI, a Google rozwija swój potężny model językowy Bard. I choć wciąż narzędzia te są dalekie od ideału – problemem są np. tzw. halucynacje, gdy zmyślają odpowiedzi tak, aby wydawały się prawdziwe – to i tak dzięki tak zaawansowanym chatbotom branża e-commerce weszła na zupełnie nowy poziom obsługi klienta, generowania treści czy inspirowania swoich klientów.

Lider/liderka roku

Sam Altman, prezes zarządzający OpenAI stojącej za ChatGPT. Miano lidera roku należy mu się za to, że w czasie, gdy jego przeciwnicy próbowali przejąć stery w firmie i doprowadzili do – jak się okazało chwilowego – odwołania Altmana ze stanowiska CEO, potrafił zjednoczyć wokół siebie zespół OpenAI i wspólnie z największymi inwestorami, na czele z Microsoft, przekonać zarząd do słuszności obranej strategii i przyjętej filozofii bezpiecznego rozwoju sztucznej inteligencji.

Najważniejszy trend roku

Z raportu „E-commerce w Polsce 2023” wynika, że niemal co dziesiąty dokonał zakupu, gdy zobaczył post w mediach społecznościowych lub wpis na blogu, który promował usługę lub produkt danej firmy. Z kolei 38 proc. ankietowanych skorzystało z usług firmy po przeczytaniu pozytywnych opinii na temat produktu. Choć jeszcze nie prowadzimy swoich badań w tym zakresie, to nie zdziwiłbym się, gdyby w branży podróżniczej – szczególnie w przypadku internetowych platform podróży – ten odsetek byłby co najmniej dwa razy większy w każdym przypadku. A to dlatego, że produktem w turystyce są wrażenia z podróży i łatwość ich rezerwacji, co skutecznie podkreślamy dzięki autentycznym treściom generowanym przez użytkowników (z ang. User-Generated Content). W tym roku szczególnie uwidoczniła się rola odejścia od przerysowanych, „sztucznych” reklam na rzecz realnych zdjęć i szczerych przekazów. W kolejnych latach ten trend na pewno będzie się coraz mocniej zakorzeniać.

Prognoza na 2024 r.

Jak potwierdza wiele badań rynkowych, w erze postcovidowej użytkownicy jeszcze bardziej zaczęli doceniać możliwość zaspokojenia wszystkich swoich potrzeb w jednym miejscu. W odpowiedzi na tę potrzebę firmy sprzedające usługi i produkty w sieci zaczęły rozwijać koncepcję one-stop shop, która również w przyszłym roku będzie oczkiem w głowie wielu firm na całym świecie. W tym kontekście istotnym czynnikiem wspierającym sprzedaż są kanały społecznościowe, czyli tzw. social-selling. Według przywołanego już raportu „E commerce w Polsce 2023” nawet jedna piątek polskich internautów kupuje w i za pośrednictwem social mediów. Przewiduję więc, że wpływ mediów społecznościowych na decyzję zakupowe Polaków będzie rósł, a wraz z nim także możliwość zaoferowania klientowi tego, czego pragnie, w ramach jednej platformy.

Mariola Kucharska, performance & e-commerce director w Ringier Axel Springer Polska

Wydarzenie roku

Rok 2023 zapisze się w historii jako początek ery AI. Rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji dostępne były już wcześniej (np. graficzne Midjourney weszło w otwartą betę w lipcu 2022 r.), ale dopiero udostępnienie globalnej publiczności ChataGPT, w marcu 2023 r., spowodowało prawdziwą rewolucję. Produkt OpenAI pobił wszelkie rekordy, osiągając liczbę 100 milionów użytkowników w zaledwie 2 miesiące od premiery. Internetowi giganci błyskawicznie odpowiedzieli swoimi narzędziami (Google Bard, Bing AI), a dyskusje o sztucznej inteligencji toczono na uniwersytetach, w mediach, światowych parlamentach i podczas rodzinnych obiadów.  

Jaki to ma wpływ na e-commerce? Na razie ciągle dość ograniczony, biorąc pod uwagę, że upowszechnienie się AI już obwołano największą rewolucją od czasu powstania internetu. Dziś rozwiązania sprowadzają się głównie do serwowania użytkownikom coraz bardziej dopasowanych rekomendacji. Na rynku opartym o bezustanną optymalizację to oczywiście niezwykle istotne, jednak prawdziwy gamechanger ciągle jeszcze przed nami. Chwilowo wszyscy przechodzimy przyspieszony kurs z transformacji AI, a wygrają ci, którzy poradzą sobie najlepiej, skutecznie adaptując szereg już dostępnych narzędzi w codziennej pracy.  

Kryzys roku

Zakończenie działalności Shopee w Polsce było sporym zaskoczeniem i pokazało, że nie jest łatwo być prorokiem we własnym kraju. Singapurska platforma była wymieniana w kategorii “Wydarzenie roku” jeszcze w ubiegłorocznym podsumowaniu. Tymczasem Shopee zakończyło działalność w Polsce kilkanaście dni później. Spektakularny upadek na naszym rynku azjatyckiemu gigantowi rzecz jasna specjalnie nie zaszkodzi. Pokazuje jednak, że nie wystarczy nieograniczony kapitał i niezwykle intensywna kampania reklamowa, by odnieść w Polsce sukces. W jakimś stopniu można na to jednak spojrzeć optymistycznie i potraktować jako wyznacznik dojrzałości rodzimego rynku. Z pewnością na co dzień odczuwa ją także Amazon, konkurujący z Allegro.

Sukces roku

To być może zachowawcza odpowiedź, ale w dobie globalnych kryzysów, następujących jeden po drugim, zdecydowanie największym sukcesem rynku jest utrzymanie trendu wzrostowego pomimo nieustannych wyzwań. To sukces zbiorowy, który, podobnie jak opisywany wcześniej “Kryzys roku”, także w ogromnym stopniu świadczy o ogromnej dojrzałości. I nic w tym dziwnego, bo z najnowszego raportu “E-commerce w Polsce 2023” opublikowanego przez Gemius wynika, że aż 79% osób regularnie korzystających z internetu w Polsce deklaruje, że kupowanie on-line jest dla nich normą.

O kryzysie i inflacji nie powinniśmy jednak jeszcze zapominać, bo miały i nadal będą mieć wpływ na zachowania zakupowe konsumentów. Choć z badań wynika, że dostępność i wygoda są coraz ważniejszymi czynnikami zachęcającymi do zakupów online, a znaczenie ceny niższej niż stacjonarnie powoli spada, to jednak jako społeczeństwo deklarujemy potrzebę bardziej przemyślanych zakupów. W tym otoczeniu niezwykle istotny staje się segment doradczy branży e-commerce, który intensywnie rozwijamy w RASP (Skąpiec.pl, Lamoda).

Lider/liderka roku

Polski konsument, który suchą nogą przechodzi kolejne kryzysy od 2020 roku.

Najważniejszy trend roku

Globalnemu rozwojowi rynku e-commerce towarzyszy rozwój Retail Media. Wedle szacunków wartość tego rynku na całym świecie sięgnie w 2023 r. 101 mld dolarów, co będzie stanowiło 18% udziału w światowym rynku reklamy digital. Badania pokazują, że Retail Media rosną nawet 4 razy szybciej niż pozostała część rynku.

O tym trendzie zaczyna się mówić coraz głośniej i w Polsce. To szansa także dla mniejszych czy średniej wielkości podmiotów. Sklepy zyskują całkowicie nowy, atrakcyjny produkt i dodatkowe budżety od producentów, dla których możliwość docierania do konsumentów bezpośrednio w punktach sprzedaży stanowi niezwykle pożądane rozwiązanie.  

Prognoza na 2024 r.

Początek ery AI to czas wyzwań, a w świecie ciągłych wyzwań jedyną stałą jest zmiana.  
Już niedługo rynek e-commerce (i zresztą nie tylko on) stanie przed kolejną z nich, gdy Google udostępni nową wersję swojej wyszukiwarki. Cyfrowy gigant zapowiedział już nowy model swojej sztucznej inteligencji (Gemini), a w którymś momencie na szeroką skalę wprowadzi również SGE, czyli Search Generative Experience. Spowoduje to fundamentalne zmiany sposobu działania wyszukiwarki Google, wykorzystujące AI do generowania gotowych odpowiedzi. W świecie opartym o SEM i SEO to rewolucja wręcz kopernikańska. Wygrają Ci, którzy nie tylko przystosują się do niej jak najsprawniej, ale też potraktują ją jako impuls do rozwoju.

A to nie wszystko, bo w 2024 r. w życie wejdzie też unijny Digital Service Act (DSA). Ten akt prawny o usługach i rynkach cyfrowych nakłada również na sklepy internetowe i marketplace’y szereg obostrzeń oraz regulacji. Czas na ich wprowadzenie jest ograniczony, a zmiany dla niektórych mogą być o wiele dalej idące niż tegoroczna dyrektywa Omnibus.

W tym dynamicznym otoczeniu sklepy internetowe będą mieć na głowie o wiele więcej niż tylko codzienną walkę o użytkownika.

Na drugiej podstronie wypowiedzi przedstawicieli Gazeta.pl i Izby Gospodarki Elektronicznej