90 „To jak my teraz będziemy się modlić?” – zapytała ni to mnie, ni to siebie, starsza pani siedząca przy kasie w moim osiedlowym supermarkecie. Patrzyła na okładkę tygodnika, za który miałem zapłacić. Figurowali na niej muzułmanie, a duży napis sugerował, że są tuż-tuż: miła pani z supermarketu nie musiała czytać proroctw ostatniego Houellebecqa, by zadać swoje pytanie. Wracając do domu zacząłem się zastanawiać, czy różnica między chrześcijańskimi a muzułmańskimi modlitwami byłaby dla nas szokująca. Weźmy najważniejsze modlitwy obu religii, obie przekazane przez założycieli.
W chrześcijaństwie wiadomo, to Ojcze nasz – jedyna modlitwa wskazana wiernym przez Jezusa, zapisana później w Ewangelii. Mahomet, podobnie jak Jezus, niczego nie zapisywał, ale al-Fatiha („Otwarcie”), znalazła się w Koranie, i to na pierwszym miejscu. Jedyna modlitwa w świętej księdze islamu spełnia tę samą rolę teologiczną, co Ojcze nasz: jest nazywana przez muzułmańskich teologów „skrótem całego Koranu”, tak jak katechizmy chrześcijańskie uczą, że Modlitwa Pańska jest „skrótem całej Ewangelii”. Al-Fatiha to Umm al-Qu’ran – „Matka Koranu” – mamy więc podobne odniesienie do rodzicielstwa. W Polsce nawet ateiści (powiedzmy post-chrześcijańscy) znają Ojcze nasz, i tak samo ateiści post-muzułmańscy mogą wypowiedzieć al-Fatihę obudzeni w środku nocy. W obu religiach tekstu uczą z reguły babcie, kiedy wnuczęta umieją już mówić. W każdym razie, gdyby ktoś się zastanawiał, co mruczą pod nosem napotkani uchodźcy/migranci, to jest duża szansa, że właśnie to:
Al-Fatiha [Q 1, 1-7]
W imię Boga Miłosiernego, Pełnego Dobroci.
Wszelka chwała Bogu, Panu Światów,
Wszechmiłosiernemu
Władcy Dnia Sądu.
Ciebie jednego wielbimy i Ciebie prosimy o pomoc.
Prowadź nas ścieżką prostą,
Ścieżką tych, których obdarzyłeś łaskami, a nie tych, którzy zasłużyli na Twój gniew lub błądzą. [Amin.]
Trzy zdania, jeśli nie liczyć Basmali – początkowej obowiązkowej inwokacji. „Siedem boskich wersetów, w których wyraża się wiara”, jak mówi islamska teologia. Twierdzi ona zresztą, że al-Fatiha została proroczo zapowiedziana w Objawieniu św. Jana (Ap 10, 1-3), tak samo, jak pojawienie się Mahometa miało zostać zapowiedziane przez Jezusa w Ewangelii wg św. Jana (J 15, 26; J 16, 13-14). To oczywiście rzecz dyskusyjna. Tak, czy inaczej, to właśnie Jezus był pionierem modlitewnego mega-skrótu, prawie 6 wieków przed Mahometem.
Warto przypomnieć krytyczny kontekst pierwszego wypowiedzenia Ojcze nasz – stało się to podczas słynnego Kazania na Górze, tj. wzgórzu pod wsią Kafarnaum, na północnym wybrzeżu Jeziora Genezaret, w palestyńskiej Galilei. Jezus mówił akurat o ludzkiej hipokryzji religijnej – krytykował pobożność na pokaz, przekonywał, żeby „nie kazać trąbić przed sobą”, kiedy się komuś pomaga, nie klepać modlitw godzinami, itp. „W swoich modlitwach nie bądźcie gadatliwi” (Mt 6, 7) – prosił. A gdyby ktoś jeszcze nie zrozumiał, wyjaśnił: „Ojciec wasz wie, jakie macie potrzeby, zanim go poprosicie” (Mt 6, 8). I wtedy dał do zrozumienia, że wystarczą trzy zdania, o ile zawiera się w nich wszystko, co stanowi istotę relacji wiernych z Bogiem:
Ojcze nasz [Mt 6, 9-13]
Ojcze nasz, który jesteś w niebie, niech się święci Twoje imię.
Niech przyjdzie Twoje Królestwo, niech się spełni Twoja wola jak w niebie, tak i na ziemi.
Naszego chleba powszedniego daj nam dzisiaj
i przebacz nam nasze winy, jak i my przebaczamy tym, którzy przeciw nam zawinili,
i nie dopuść, abyśmy ulegli pokusie, ale nas zachowaj od złego. [Amen.]
W Ewangelii wg św. Mateusza modlitwa jest rozpisana na 5 wersetów, ale ważniejsza oczywiście jest liczba 7, bo chodzi przecież o „Modlitwę siedmiu próśb”. W wersji św. Łukasza (Łk 11, 2-4) Ojcze nasz jest nieco krótszy od al-Fatihy, a w tej powyżej, przyjętej przez tradycję, nieco dłuższy. Podaję tu poprawne tłumaczenie ekumeniczne*, bo to, do którego wszyscy są przyzwyczajeni, znajdujące się np. w najnowszym, „poprawionym” wydaniu Katechizmu Kościoła Katolickiego**, zawiera pomylony „szatański werset” szóstej prośby („i nie wódź nas na pokuszenie”), sugerujący, że Bóg Jezusa nie różni się od diabła. Jest to sprawa delikatna. Bezwzględnie najlepsze polskie tłumaczenie Pisma Świętego – Biblia Poznańska*** – naprawiło ten błąd. W końcu, po pierwszych wydaniach pełnych pomyłek, połapali się też tłumacze Biblii Tysiąclecia, ale w innych polskich tłumaczeniach „wodzenie” trwa, jak gdyby nigdy nic. Trzeba przyznać, że wersja z „szatańskim wersetem”, choć raczej bezsensowna w świetle reszty zdania, jest bardziej rytmiczna, więc łatwiejsza do zapamiętania i grupowego wypowiadania. Jednak niemal na całym świecie, poza Polską, nikt się już tak nie modli.
Wracając do tematu: Mahomet ogłosił al-Fatihę inaczej niż Jezus – nie tłumowi, tylko swej żonie, w domu, po powrocie z podmekkańskiej jaskini, gdzie chodził medytować, i gdzie odwiedzał go archanioł Gabriel, ten sam boski wysłannik, który wcześniej odwiedził przyszłą matkę Jezusa. Jednak dalej sprawy potoczyły się podobnie. Mahomet i Chadidża powtarzali rytmiczny, śpiewny tekst al-Fatihy przyjaciołom, którzy pełnili rolę apostołów wiary, aż po latach została zapisana.
Zmartwienie
Obie modlitwy mają tę samą strukturę. Dzielą się na dwie części – „boską” i „ludzką”. Z wychwalania Boga przechodzą do próśb, zakończonych wyraźnym pragnieniem niepoddawania się grzechom. Mahomet prawdopodobnie znał Ojcze nasz. Jako dwunastolatek spotkał w drodze do Damaszku chrześcijańskiego mnicha-eremitę Bahirę, na którym zresztą – wg tradycji muzułmańskiej – zrobił wielkie wrażenie, a potem bliskim przyjacielem jego rodziny stał się inny chrześcijański duchowny Waraqa ibn Nawfal, kuzyn Chadidży. Muzułmańska teologia podkreśla w tej sytuacji, że ostatni werset al-Fatihy ma również znaczenie emancypacyjne – odróżnia muzułmanów od żydów (to ci, którzy „zasłużyli na gniew” Boga) i chrześcijan (którzy jedynie „błądzą”). Jednak ta interpretacja pozostaje dość mało znana, bo wierni z reguły odbierają ostatni werset w podstawowym wymiarze osobistym, jako ostrzeżenie przed grzechami.
Jezus przedstawił swój „skrót ewangeliczny”, ale nie zaznaczył, jak często należałoby go wypowiadać. Jeszcze w ubiegłym wieku w Polsce Ojcze nasz odmawiały całe rodziny co najmniej raz dziennie, w ramach wieczornego pacierza, dziś ten obyczaj nie jest już tak powszechny. Mahomet też z początku nie określał częstotliwości recytacji al-Fatihy, ale później zajął się sprawą i dwukrotnie tę częstotliwość zwiększał, co spowodowało, że naprawdę religijny muzułmanin powinien ją wypowiedzieć co najmniej 17 razy dziennie. Tak bywa w krajach muzułmańskich. W Europie już tylko ok. 25% muzułmanów chodzi regularnie co piątek do meczetu, więc i tu obyczaj najwyraźniej słabnie. Tym niemniej modlitwę odmawia się często po cichu w sytuacjach niepewności, dla dodania sobie odwagi.
Właściwie, jeśli wziąć pod uwagę przekazy duchowe islamu i chrześcijaństwa, jedni wierni mogliby modlić się słowami przekazanymi przez Jezusa, a drudzy Mahometa, zachowując zgodność ze swą religią. Oczywiście ta wymienność to nie wszystko – są różnice teologiczne, jak też w tradycji i rytuałach religijnych. Houellebecq spytany niedawno, czy nie przeszedłby na islam, skoro tak spodobał mu się Koran, odpowiedział, że jednak nie, bo jest „zbyt sentymentalny”. Trzymamy się tego, co znamy od dawna. I ja, odpowiadając na pytanie sympatycznej pani ze sklepu, rzekłem, że będzie modlić się jak zawsze. Zacytowałem też ryzykowne zdanie Jezusa: „Nie martwcie się o jutro, bo jutro zatroszczy się samo o siebie. Każdy dzień ma dość własnego utrapienia”(Mt 6, 34).
* Pismo Święte Nowego Testamentu. Przekład ekumeniczny z języków oryginalnych, Towarzystwo Biblijne w Polsce, Warszawa 2007
** Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum, Poznań 2012
*** Pismo Święte. Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych, opr. zespół pod red. ks. Michała Petera i ks. Mariana Wolniewicza, Wydawnictwo Świętego Wojciecha, Poznań 2012
It is really easy to use document windows 10 so just from our website get
find my documents windows 10 the process to use document windows 10 operating system in few steps by getting help support from our article.
Such unbelievable information. I like the way clear up. Compassionately do check my blog. Best of luck!!! Check out my site:
먹튀검증디비 Sports Toto betting sites are advertised and not easy to compare and search, so it is not easy for individuals to identify safe Toto sites.
Really informative post. I personally thought the written post is well suited and trouble-free for me to go after provided guideline. Thank you for sharing~ visit this site to find out more:
스포츠토토사이트 We have introduced safety-proven Toto Sites and useful sports Toto information. If you want to watch a thrilling sporting event, come to the world of proven Toto Betting!
Hey buddy, I must say you have written a great article. The way you have described everything is phenomenal. Thanks for sharing it. If you have time, please visit my site :
온라인카지노
Hello! I just wish to give you a big thumbs up for the great information you have got right here on this post.
온라인카지노
Selected TotoSite, Proven Company. Sports Toto with a lot of users, Sports Toto with no dividends, Sports Toto without Sports TotoRecommended website administrator!
Daebak! that’s what I was looking for, what a information! Present here at this post. Thank you admin!!
온라인카지노 TotoSite A very safe, regularly identified safety playground, private Toto is recommended. They’re removed. I’m recommended for a new Toto site. Please contact me.
This info is invaluable. How can I find out more? But if you are looking for online casino’s and sports betting online i recommend you to check this link out And be part of our community:
성인웹툰 Collection of useful Sports Toto information, major sports websites, sports news, and betting information sites!
I’m not that much of a online reader to be honest but your sites really nice! I love your topic, this is so interesting.
스포츠토토비즈 Toto and online casino is a very convenient alternative for players who don’t have the resources or desire to travel to a real casino. Most Toto and online casinos have added the freedom to play games through the mobile Internet.
Here’s a very good web-to-food verification site, but would you like to know if you’re familiar with the user discussion forum covering the same topics we discussed here?I want to be part of a group that can receive feedback from other experienced people of the same interest.Let me know if you have any recommendations. Bless you!
¶ 스포츠토토 ¶
I believe that is among the such a lot significant information for me.
And i’m happy studying your article. However wanna commentary on few
normal issues, The website style is great, the articles is in point of fact excellent : D.
❖ 토토 ❖
Nice post. I study something more challenging on different blogs everyday. It will always be stimulating to read content material from other writers and observe a bit one thing from their store. I’d choose to make use of some with the content on my weblog whether or not you don’t mind. Natually I’ll give you a link in your net blog. Thanks for sharing.
Welcome to ❣ 온카지노사이트 ❣ , the internet’s #1 online casino guide. To get started feel free to browse the site by using the navigation links on the left. We aim to provide readers with top quality, up-to-date casino strategy, reviews, game information and news.
❖ 토토사이트 ❖
What’s up, I desire to subscribe for this blog to take hottest updates, therefore where can i do it please help out.
❣ 바카라사이트프로 ❣
Thanks for sharing superb informations. Your site is very cool.
I am impressed by the details that you have on this blog. It reveals how nicely
you perceive this subject. Bookmarked this website page, will
come back for more articles. You, my friend, ROCK! I found just the
info I already searched all over the place and
simply could not come across. What an ideal web-site
What’s up colleagues, nice article and nice urging commented at this place, I am truly enjoying by these. 스포츠토토
Everything is very open with a very clear explanation. It was definitely informative. Your site is very useful.
Thank you for sharing! 토토사이트
Thank you for sharing your info. I truly appreciate your efforts and I will be waiting for your further post thanks once again. 사설토토
Thanks a bunch for sharing this with all of us you really realize what you are talking about! Please also consult with my site. We may have a hyperlink trade agreement between us 토토
Greetings! Very helpful advice within this post! It’s the little changes that will make the most important changes. 스포츠토토사이트
Thanks for sharing!
Great information. Thank you! soap korner kratom
You have made your point very nicely.. cbd oil for cancer where to buy
Amazing postings. Thanks. canada pharmacies online prescriptions
You actually reported it very well! What Is Finasteride Prescribed For
You explained it effectively! lisinopril 10 mg
Regards! I enjoy this. will cbd oil show up on drug test
Helpful content. Regards! finasterid
Beneficial info. Regards. tretinoin gel
Thanks. Numerous knowledge!
augmentin duo
Thank you. I enjoy it! zestoretic
You definitely made the point. inderal
Incredible plenty of useful knowledge. levitra 20 mg
Very good info, Thanks a lot. indera
Valuable data. Thanks! amoxicilline
Amazing all kinds of good information! zestril
Nicely put. Thanks a lot. azithromycine
Whoa all kinds of excellent material. celecoxib medication
With thanks! Very good stuff! buy cialis usa
Good advice. Cheers! lisinopril 10mg
This is nicely expressed. ! amoxicillin trihydrate
Thanks a lot. Great stuff!
You expressed this exceptionally well. retin-a cream
You actually reported it terrifically.
Nicely put. Regards. cialis pills
Regards, Good information!
Thank you. I enjoy this!
Regards. I appreciate this! generic levitra
Position well utilized!.
This is nicely said. ! bupropion hcl
Truly quite a lot of awesome information!
You stated that well! canada online pharmacy
You expressed that really well! rx pharmacy
Nicely put, Thank you. canada online pharmacy
Incredible a good deal of wonderful data! viagra canada
Regards. I value it! canadian pharmacy
You actually explained it terrifically! cvs online pharmacy
You actually said this fantastically. canadian pharmacy online
You actually expressed this really well. northwest pharmacy
You actually expressed it superbly. canadian online pharmacy
Nicely put, Many thanks! canadian online pharmacies
Helpful facts. With thanks. lisinopril
Nicely put, Regards. fluconazol 150 mg
You actually reported that perfectly! zestril
You actually expressed that terrifically! fluconazole bnf
Cheers, I value this! baclofen 10 mg tablets
Amazing a lot of fantastic tips. tretinoin cream 025
Fine information. Thanks a lot. propecia
Useful posts. Regards. amoxicillin bnf
You actually mentioned that very well. azitromicina
Amazing data. With thanks. celecoxib 100 mg
Information well used.. generic advair diskus
Amazing material. Appreciate it! Can Wellbutrin Cause Dry Skin
You expressed that well. Hydroxychloroquine Versus Sulfasalazine
Really a good deal of helpful information! Hydroxyl Chloroquine
You actually stated it wonderfully! Plaquenil Celebrex Itchy Skin
You said it perfectly.. Chloroquine Causes Elevated Prolactin Levels
Thanks. Plenty of information.
fluconazol
Superb write ups, With thanks! lisinopril generic
Many thanks, I like it! advair diskus 250/50
Valuable facts. Thanks! fluconazole 200 mg
Thanks, I appreciate it. indera
Regards. Lots of forum posts!
lisinopril
With thanks. Quite a lot of info!
lisinopril 5 mg
Info well considered!! generic for advair
Cheers! Loads of postings.
zanaflex generic
Nicely put, Thanks! wellbutrin
With thanks, Very good information. glucophage metformin
This is nicely put. ! ipratropium albuterol
Good write ups. Appreciate it. flomax generic
Thanks. An abundance of data.
advair diskus 250/50
You actually revealed it effectively. tretinoin cream 025
Wow a lot of wonderful knowledge! fluconazole medication