Minęła kolejna okrągła rocznica mojej pracy w Ośrodku Badań Prasoznawczych. Jubileuszu nie obchodzę, życzenia przyjmuję, pracuję nadal. Jakiś czas temu wróciłem z kolejnego już XII Kongresu Mediów i Marketingu 2xM ze Szczecina; na dorocznym spotkaniu wydawców i kolporterów byłem już po raz 12. , czyli nie opuściłem żadnego.
Tym razem jednym z tematów była przyszłość prasy, pokazaliśmy tam – wraz z dwoma kolegami z OBP UJ (Staszkiem Nowickim i Ryśkiem Filasem) referaty dotyczące obecnego stanu rynku prasowego i prognoz na najbliższą przyszłość. Mój referat – trochę prowokująco – zatytułowałem: Przedwczesny pogrzeb, czy samospełniająca się przepowiednia (głos w dyskusji o "końcu" prasy codziennej w Polsce).
Nie będę relacjonował tego co mówiłem na szczecińskim Kongresie (moje i kolegów przemyślenia mają trafić na łamy naszego kwartalnika naukowego „Zeszyty Prasoznawcze”), chciałbym atoli wskazać na jedną szeroką kwestię, którą tam poruszyłem, a która poruszam zawsze i wszędzie gdzie mogę, kiedy mówię o problemach obecnej prasy polskiej. Jest to sprawa relacji: redakcje-czytelnicy. Pisałem zresztą o tym w swoim blogu.
Te relacje – generalnie – są niedobre, a czasem wręcz złe. Już w początkach poprzedniej dekady nie tylko ja wskazywałem (a wynikało to z różnych badań), że redakcje zachłysnęły się rosnącymi zyskami z reklamy i czytelników zaczęły traktować jako TARGET, a nie jako partnerów i pracodawców; bo to dzięki nim istniały i istnieją przecież. W wielu redakcjach reorganizacja polegała głównie na likwidacji działów łączności z czytelnikami, rezygnacji ze współpracy z radcami prawnymi, odpowiadającymi na różne pytania czytelników, komórek organizujących różne okazjonalne spotkania z czytelnikami (w tym nierzadko, w dawnych czasach, święta gazet) – uznając to wszystko za relikt przeszłości. Szaleństwa „zdrapkowe”, gadżetomania itp. , spowodowały zaniechanie starań o prenumeratów, aktywne współdziałanie z kolporterami (elastyczne nadzielanie i promocja w miejscu sprzedaży), wszystko przesłoniło hasło TARGET i prężenie muskułów (często niesłuszne) przez zwykle „nieopierzone”, ale powstające przecież w każdej redakcji działy reklamy i marketingu.
Później doszła do tego jeszcze polityka – zmieniały się sympatie polityczne redakcji, a że nierzadko były niezgodne z poglądami i opiniami dotychczasowych czytelników pisma, ich szeregi topniały. Zresztą, niektóre tytuły właśnie agresywną i bardzo wyraźną na łamach polityką, chciały zdobyć tabuny odbiorców. Zapominały, że nie są biuletynem partyjnym, nie chciały pamiętać, że ludzie oczekują RÓŻNYCH informacji, stanowisk i opinii. Efekt – jaki jest – wszyscy widzimy. Dodatkowo – grupa gazet ogólnopolskich tłucze się między sobą „politycznie”, próbując udowodnić, jedna – drugiej, swoje racje, a „słupki” poczytności są coraz mniejsze. „Titanic” tonie, a zażarcie się z sobą kłócąca orkiestra gazet „gra” nadal, tyle, że ma coraz mniej słuchaczy (czytelników), nadto coraz mniej zainteresowanych takim graniem.
Pisząc moją książkę „Historia Mediów” wielokrotnie czytałem o zabiegach zjednujących czytelników, śledziłem jak pielęgnowano te kontakty i to w czasach, kiedy jedynymi przeciwnikami gazet i czasopism były wyłącznie inne pisma. Jeden z twórców masowej prasy James Gordon Bennett starszy mawiał, że jego jedynym pracodawcą jest anonimowy czytelnik i tylko z nim musi się liczyć. Dzisiaj, kiedy prasa ma tak silną konkurencję i pod wieloma względami jest w stosunku do niej w bardzo trudnej sytuacji, takie podejście redakcji nie tylko dziwi; ono zatrważa. Poprawianie sobie wskaźników czytelnictwa kuponami na GPS, drukarkę czy aparat fotograficzny – jak to czyni jedna z najważniejszych gazet, pokazuje chyba niewiarę redakcji, że innymi metodami, niż „kupowanie” czytelników poprzez oferowanie im atrakcyjnych towarów po niższej cenie, można zdobyć odbiorców. Nie jest łatwo teraz gazetom, ale – patrząc na poszczególne regiony widać, jak bardzo mści się – w jednych – koszmarna polityka wydawnicza i nieudolność kierownictw redakcji, i jak nadal procentuje w innych – mądra działalność wydawcy i współpraca redakcji z czytelnikami. Oto wyimek informacji przekazanych niedawno w Wirtualnych Mediach (czytelnictwo głównych gazet w dwóch województwach):
Dolnośląskie procent respondentów
Gazeta Wyborcza 17,15%
Fakt 16,25%
Polska Gazeta Wrocławska 14,19%
Kujawsko – pomorskie procent respondentów
Gazeta Pomorska 43,46%
Express Bydgoski 16,18%
Fakt 14,79%
Gazeta Wyborcza 14,28%
We Wrocławiu – klęska lokalnych gazet, zdołowanie ongiś prężnego ośrodka wydawniczego, to efekt działalności sporej grupy osób i kilku wydawnictw. Dolnośląskie miało wspaniałe tradycje czytelnictwa, trzy mocne gazety, w stolicy regiony i innych miastach – ciekawe czasopisma. Po wojnie powstał „Pionier Dolnośląski”, ale lwowska fala osiedleńcza doprowadziła do zmiany nazwy na bliskie lwowiakom „Słowo Polskie”, dziennik bardzo na kresach szanowany, powstały w 1895 r. Cóż, norwescy handlarze rybami i ropą nie powinni zajmować się wydawaniem prasy, zwłaszcza w Polsce; dość tu naszkodzili. Nie spisali się też ludzie z firmy bawarskiego dentysty, choć Wrocław i Kraków były pierwszymi przyczółkami firmy z Pasawy. Ale najwięszymi psujami byli jednak w tym regionie Skandynawowie, od czasu jak zainstalowali się we Wrocławiu w r. 1990, namawiając miejscową „Solidarność” do wspólnego założenia dziennika (Dziennika Dolnośląskiego) i wnosząc w aporcie parę komputerów i starą, dość zużytą maszynę offsetową, przywiezioną z Norwegii. Zresztą, Bogiem a prawdą, do klęski „Dziennika Dolnośląskiego” przyłożyli także ręce miejscowi, zarówno skłóceni działacze „Solidarności”, jak też niepoważni redaktorzy, zwłaszcza naczelni, jak np. słynny ostatnio ze swoich blogów Ryszard Czarnecki, o czym dowiedziałem się z (ofiarowanej mi przez Autora) książki Adama Szynola o najnowszych dziejach prasy dolnośląskiej.
Nie wszędzie jednak udało się Norwegom popsuć; w Bydgoszczy paru sensownych ludzi z dawnego Wydawnictwa Pomorskiego, na czele z Markiem Trzebiatowskim (już w służbie Orkli), starało się „robić swoje”, inteligentnie współpracować z czytelnikami i pozyskiwać ich różnymi sposobami, dzięki czemu „Głos Pomorski” doszedł do sprzedaży 50 % nakładu wśród prenumeratorów, co jest absolutnym rekordem Polski. Ale, kiedy wspominam red. Marka T. i jego współpracowników, to przypominam sobie, jak różne wątki i oblicza miała ta współpraca, jak wiele w niej było działań na rzecz regionu i jego mieszkańców i jak „z głową” były te akcje robione.
Dodam też, że (pokazany powyżej) wysoki wskaźnik czytelnictwa GP (i najwyższy spośród wszystkich gazet regionalnych) wiąże się dość wyraźnie z brakiem politycznej zawiesiny na łamach dziennika; nieźle sobie radzi najbliższa konkurencja „Gazety”, dlatego województwo kujawsko-pomorskie jest jedynym regionem gdzie miejscowa prasa spycha bardzo wyraźnie na dalszy plan gazety ogólnopolskie. Co prawda Orklowcy już dawno temu pozbyli się red. MT, ale – mam nadzieję – jego następca(y) nie zepsuli tego, co przez sporo lat robiono mądrze i dobrze.
Nieszczęściem polskiego rynku prasy codziennej jest zdominowanie jej przez gazety ogólnopolskie, bardziej precyzyjnie – przez kilka dużych koncernów wydawniczych. A ich walka – między sobą – nie sprzyja rynkowi i czytelnikom. Zmarginalizowana została prasa regionalna, a przecież w świecie, jeśli gdzieś prasa codzienna trzyma się dobrze, a nawet odradza, to dlatego, że nadal czytana jest chętnie prasa o zasięgu mniejszym, niż krajowa. Ta prasa, która pisze o sprawach i wydarzeniach bliskich czytelnikom. Niezbyt dawne badania SMG/KRC przyniosły informacje, że wśród tematów poszukiwanych przez czytelników w prasie, na drugim miejscu – po programie TV/radio są wiadomości lokalne.
Jechałem na szczeciński Kongres w niezbyt dobrym nastroju. Pojawił się Wielki Kryzys, a polskie gazety nie tylko tracą czytelników, ale też reklamodawców (właśnie Internet połknął większy kawałek „reklamowego tortu” niż prasa codzienna). Czułem się, koncypując mój wykład, trochę jak lekarz, który – w pewnych sytuacjach, widząc wyraźne symptomy i pogarszanie się stanu zdrowia „pacjenta” – może przewidywać rychły pogrzeb, zwłaszcza, że chory nie słucha światłych rad „lekarzy” i sam się leczy, co – czasem -na krótką metę mu pomaga, ale w perspektywie poważnie grozi osłabieniem i zejściem. Na szczęście nie wszyscy „chorzy” są tak niemądrzy, dlatego na spełnienie się przepowiedni o końcu polskiej prasy codziennej, musimy jeszcze poczekać. Ale parę przedwczesnych pogrzebów czeka nas w najbliższych latach…
.
Panie Redaktorze,
Zawsze miło czytać Pana wpisy na tej stronie
Pozdrawiam ciepło także cały OBP!
Z ideą wpisu zgadzam sie całkowicie , ale oprócz woj. kujawsko-pomorskiego są jeszcze przynajmniej dwa regiony, w których miejscowe gazety radzą sobie nieźle: lubuskie i opolskie.
Powiedzmy jednak i to, że pozycja prasy lokalnej zależy także od ustrojowej rangi samorządów wojewódzkich, od tego, czym jest województwo…
Ciepło pozdrawiam – lodo
Ma Pan rację, jeśli chodzi o wskaźniki czytelnictwa Gazety Lubuskiej (zwłaszcza) i Nowej Trybuny Opolskiej. Wybrałem Gazetę Pomorską, ze względu na to, że jest liderem sprzedaży w regionach i dlatego, że ma tak duży odsetek prenumeratorów. Ale pozycja dwóch wspomnianych na wstępie gazet jest w macierzystych województwach istotnie mocna. Nie mam zbyt wielu informacji o Gazecie Lubuskiej, ale pamiętam (to informacje chyba sprzed roku), że czytałem jakiś wywiad, bodajże z szefem NTO i dowiedziałem się z niego jak wiele uwagi poświęcają kontaktom z czytelnikami; są tam nawet zdaje się działy i rubryki, któych zawartość inspirowana jest bezpośrednio sugestiami czytelników.
Dziękuję za tę uwagę.
Kwestia pozycji lokalnej gazety od – jak Pan pisze – ustrojowej rangi samorządów, jest interesująca. Chętnie przeczytałbym jednak rozwinięcie tej tezy; jak Pan to widzi.
Z. Bajka
P.S. Nie wiem czy „lodo” to Pan, czy Pani; wydaje mi się, że raczej Pan…?
To napisałem ja, trener -prasoznawca II klasy, wyszło na to drogi „lodo”, że Anonymous.
Pozdrawiam raz jeszcze Z. Bajka
Z tym trenerem II klasy – to, rzecz jasna, kokieteria… Jeśli już, to I klasy.
Uwagi na temat zależności między ustrojową rola samorządu a kondycją gazet lokalnych można poprowadzić w różne strony. Jeśli np. państwo jest silnie scentralizowane, a władza i pieniądze koncentrują się w stolicy, to są mniejsze szanse na rozwijanie regionalnych tożsamości i regionalnej (wojewódzkiej) opinii publicznej. Kronikę wypadków kryminalnych i drogowych można prowadzić zawsze, ale przecież nie o to chodzi, prawda?
Aha, zgadł Pan – jestem facetem.
Szanować i lubić Czytelnika – to taka idealistyczna recepta, której akurat jestem zwolennikiem. Pamiętam jak ponad 10 lat temu w SE nagle zaćmiło całe ówczesne naczalstwo, które publicznie zaczęło nazywać swoich Czytelników… „nasze misie”. We łbach się poprzewracało od sukcesu. Nigdy tego nie mogłem zrozumieć. Tego braku szacunku, czy nawet poczucia wyższości wobec, tak jak Pan tu raczył przypomnieć, pracodawcy. Zachłyśnięci sami sobą redaktorzy nawet nie zauważyli, że nagle ich wysiłki aby podnieść sprzedaż nie przynoszą już prawie żadnych efektów. I wkrótce efekt był taki, że „misie” wymieniły sobie pracowników…
Tak to prawda z tą prasą, tylko regionalne mają dużą szansę w swoim rejonie jeśli nie zwiążą się z jakimś ugupowaniem politycznym i zaczną być jego tubą we wszystkich sprawach. To smutne, że wszyscy mają gdzieś czytelnika, a liczą się tylko reklamy za które bierze się kasę, więc czytelnik staje się zbędny co na dłuższą metę jest samobójstwem.
Cieszę się, że zgadłem. „lodo’ jest mężczyzną. A ja, oczywiście, aspiruję do bycia Jarząbkiem I klasy. Ale centralizacja w prasie jest już tak wszechobecna, że właściwie nie ma już prasy regionalnej; są jakieś gazety Mecomu, jest THE TIMES POLSKA (a dlaczego Times?) i nieliczne enklawy niezależności od koncernów (licząc w tej grupie mój krakowski Dziennik Polski, szczeciński Kurier i coś tam jeszcze). Dlatego drogi „maz” nie ma co mówić o szansach gazet „regionalnych”, bo ich (gazet reg.) po prostu nie ma. Byłem niedawno na pogrzebie, zasłuchałem się w bardzo optymistyczną pieśń pogrzebową. Patrząc na to, co zrobili wydawcy zachodni z naszą prasą regionalną, pozostaje mi tylko zaśpiewać (zanucić): Anielski orszak niech ich (zasłużonych dla swoich czytelników tytułów) dusze przyjmie…
A ponieważ uczyłem się łaciny, to powiem: requiescat in pace (niech spoczywa(ją) w (s)pokoju. Daleko od nowych pomysłów nieciekawych wydawców.
ZB
Napisałem: enklawy niezależności od koncernów (licząc w tej grupie mój krakowski „Dziennik Polski”): to prawda. Ale od kilku (nastu) dni mój Dziennik Polski poszedł „w tabloidy”. Napotkałem naczelnego i sekretarza redakcji DP na końcu ul. św. Krzyża (Kraków), zapytali: co sądzę o nowej szacie graficznej DP? (zapytali z radosnym entuzjazmem). Ja nie jestem entuzjastą nowej szaty DP!
I oby czytelnicy, wybierający: kupić DP / nie kupić – nie powiedzieli Wam to samo, co ja: od jakiegoś czasu psujecie dość porządny „imidż” najstarszej regionalnej gazety „czytelnikowskiej.
Panie Piotrze, Panie Marcinie, prezesie Wojtku, kto Wam wmówił, że będzie dla DP lepiej, jak dołączy do „wielkiej rodziny tabloidów”????
Szczerze zatroskany
ZB
Ogólnie spada, Dziennikowi Polskiemu leci, czterech (+1)tenorów – właścicieli DP wykombinowało, że jak The Times poszedł w tabloidy, to The Taczan może iść takoż.
Szczęść Boże, a mój stryk, haj czytał DP lat 40, to teraz się spienił. Ale Pan Profesorze Doktorze ich nie przekona. A jak sprzedaż poleci na pysk, to będzie już za późno.
Czujni i wyćwiczeni w czytaniu cudzych tekstów moi koledzy z OBP wytknęli mi pomyłkę w tekście; w czwartym akapicie od dołu pojawił się „Głos Pomorski”, a miała być -oczywiście – „Gazeta Pomorska” . Przepraszam.
Drogi Panie Zbyszku,
podzielam Pańską troskę o gazety regionalne/lokalne w Polsce i opinię o coraz częstszym rozmijaniu się nadawcy/ów z oczekiwaniami odbiorcy/ów. Czyż nie jest ironią fakt, że w czasach PRL-u za sprawą modelu 3-tytułowych regionów czytelniczych w pewnym stopniu dokonywało się dopasowanie tytułów (dziś powiedzielibyśmy pozycjonowanie lub targetowanie) do poszczególnych grup odbiorców. Dziś w większości regionów mamy po jednym tytule należącym bądź to do Brytyjczyków (Mecom/Media Regionalne), bądź do Niemców (VGP/Polskapresse). I obu wydawcom zależy w pierwszym rzędzie na opanowaniu rynku reklamowego, a w drugim na dotarciu do czytelnika, jakiegokolwiek. Start projektu „Polska The Times” rozpoczął pozorną rywalizację z dziennikami byłej Orkli, ale w tym starciu Passauer jest bez szans, co dobitnie pokazują wyniki czytelnictwa i sprzedaży gazetek z cyklu „Polska: Kujawy, Kielce, Szczecin itd.”. Zresztą, jestem przekonany o tym, że Polskapresse najchętniej by się z tego projektu wycofała. Problem tylko, jak zrobić to z twarzą?
Pozdrawiam serdecznie.
Adam Szynol
Tu kłania się mała redakcja jednej z gazet lokalnych na Dolnym Śląsku. Proszę przyjąć serdeczne życzenia z okazji jubileuszu.
Potwierdzam, iż wydawcy z kapitałem zagranicznym sukcesywnie wypierają z rynku nie tylko gazety regionalne, ale także lokalne. Po krótkim przemyśleniu można stwierdzić, że znacznie spadała sprzedaż lokalnej gazety odkąd pojawił się tabloid Fakt. I nawet w tym względzie nie pomogł świeżo zbudowany filar niezależności gazety, która jako jedna z nielicznych gazet lokalnych nie pisała pod urząd, a pisze o kolalicji i opozycji zarazem. Nie zostało to docenione przez Czytelników. Nie można nikogo tak naprawde zadowolić, polski Czytelnik lubi narzekać, nie lubi myśleć i oceniać, woli zdecydowanie dostać w ręce coś już gotowego, niekoniecznie zmuszjącego do myślenia. Gazeta obecnie idzie w gadżety, jak na lokalizm i niewielkość miasta przystało, gadżety mają charakter lokalny.
Panie profesorze, jestem bardzo ciekaw pańskiej nowej książki, lecz nigdzie nie mogę jej znaleźć… gdzie ją można dostać? Serdecznie pozdrawiam, J.S.
W Internecie jest bardzo wiele księgarń, które sprzedają tę książkę, także wysyłkowo. Ostatnio doszła także sieć sklepów EmPiku. Proszę tylko sprawdzić – bo w każdym dużym mieście powinno być co najmniej kilka księgarń (jeśli korzystają z usług hurtowni Azymut).
Dzięki za zainteresowanie
Z. Bajka
forum cialis france
[url=http://cialisle.com/#]canadian cialis online[/url]
is viagra cialis or levitra the best
generic cialis buy
cialis in shanghai kaufen
can you take too much cialis
[url=http://cialisle.com/#]cialis cost[/url]
cialis marketing mix
generic cialis 20 mg
what is the effect of grapefruit on cialis
azithromycin prescription
Pingback: cialis no doctor's prescription
Pingback: ciprofloxacin hcl 250 mg
Pingback: where to buy naltrexone
Pingback: generic viagra 100mg
Pingback: cialis generic online usa pharmacy
buy now viagra
Pingback: buy chloroquine phosphate
Pingback: viagra 100mg street price
cialis 10 mg tablet
cialis for sale
azithromycinx250.com
Pingback: compare cialis prices
http://viagraeiu.com/
Pingback: cialis online pharmacy
Pingback: viagra cheap
Pingback: viagra cost
Pingback: buying viagra online
Pingback: otc viagra
Pingback: where to buy viagra
discount viagra europe
india viagra on line
cialis costo euro ren Soito
Pingback: viagra samples overnight
Pingback: generic cialis reviews
cialis 20mg price
cialis generic canada
quanto tempo dura o efeito do viagra de 50 mg ren Soito
Pingback: can i buy viagra in toronto
Pingback: cialis long term side effects
over the counter drug like viagra
cialis daily dose
where to buy safe generic viagra ren Soito
Pingback: walmart price for cialis
Pingback: viagra online in usa
cialis online pharmacy cialis australia cialis 20mg tablet
eurochem tadalafil 20mg
safe branded viagra on line
topamax buy uk ren Soito
definition de cialis tadalafil vs sildenafil cialis on young men
cialis definition buy viagra dubai cheap cialis
generic cialis wholesale viagra interactions online order for cialis
wind creek casino online games casino online games for real money slot games
order generic cialis india order viagra paypal cialis effects body
purchasing cialis viagra quit working cialis professional brand
cialis other medicines viagra in women buy cialis online malaysia
gambling games betfair casino online real money casino app
cialis 30 day price sildenafil uk cialis failure
Pingback: viagra bangkok online
cheap car insurance quotes car insurance quotes car insurance quotes ontario
cheapest cialis online uk generic cialis real discount cialis online
car insurance quotes rates auto-owners insurance car insurance quotes online
united car insurance gap insurance car insurance quotes
does pill cialis look like
cheap viagra usa
substitute viagra over counter ren Soito
Generic
cialis by day [url=https://cciialiss.com/]cialis 20mg[/url] blue cialis
USA
purchase discount cialis online [url=https://cciialiss.com/]buy cialis 40 mg[/url] cialis daily use review
car insurance quotes usa best insurance company for home and auto best car insurance
USA
original use for cialis [url=https://cciialiss.com/]generic cialis buy[/url] does insurance pay cialis
Generic
cialis family [url=https://cciialiss.com/]buy cialis 40 mg[/url] cialis soft gels
Brand
cialis 5mg portugal [url=https://cciialiss.com/]buy cialis australia[/url] cialis or levitra
Brand
cialis for less [url=https://cciialiss.com/]buy cialis australia[/url] cialis citrate
Generic
cost cialis daily dose [url=https://cciialiss.com/]cialis 20mg[/url] difference levitra et cialis
installment loans ohio installment loans online installment loans loan
USA
best way buy cialis [url=https://cciialiss.com/#]buy online[/url] next day generic cialis
Brand
cost cialis costco [url=https://cciialiss.com/]buy cialis 40 mg[/url] why use cialis
cash for payday loans payday loans online payday loans san bernardino
payday loans tulsa ok payday loans delaware payday loans for poor credit
viagra phamacy stores in ohio paradiseviagira.com buy viagra discover card
Pingback: viagra online generic
cialis how many hours [url=https://ccialisny.com/]order generic cialis online[/url] order cialis usa
does cialis do girls [url=https://ccialisny.com/]order cialis online canada[/url] discount cialis generic
comprar viagra em goiania viagra bkk chemioterapia e viagra
levitra 20 mg non funziona [url=https://llevitraa.com/]vardenafil buy canada[/url] levitra chi lo ha provato
cbd oil for anxiety reviews cbd oil for sale in colorado springs does cbd oil help tinnitus
lowest effective dose of levitra [url=https://llevitraa.com/]https://llevitraa.com[/url] levitra and cataract surgery
Pingback: buy viagra from canada
hemp oil vs cbd oil for pain most reputable cbd oil supplier cbd oil for anxiety
levitra kaufen rezeptfrei levitra generika [url=https://llevitraa.com/]cialis levitra sales viagra[/url] pilule levitra
levitra tomar quanto tempo antes [url=https://llevitraa.com/]llevitraa.com[/url] levitra oder viagra
levitra e ritonavir [url=https://llevitraa.com/]levitra buying[/url] erectiepil levitra
how to use cbd oil cannabidioloilsale.com cbd oil for pain cbd pure
viagra rezeptfrei in england buybuyviamen.com medicare part d coverage of viagra
cbd oil for pain thru amazon cbd oil full definition best cbd oil for pain for sale
cheapest viagra usa sildenafil discount generic female viagra canada
difference between doses cialis [url=https://cialisfix.com/]walmart pharmacy cialis[/url] cialis younger
viagra 150 mg pills female viagra buy australia sildenafil 25 mg cost
cbd pure hemp oil how much cbd oil for pain relief charlotts web cbd oil for sale
correct dose of cialis [url=https://cialisfix.com/]order cialis india[/url] cialis for women results
write essays legit essay writing services write essay service
Pingback: female cialis review
cialis use [url=https://cciialiis.com/]order cialis black online[/url] cialis effect liver
Pingback: pfizer viagra buy
third grade homework photography assignment academic essay writer
Generic
female cialis generic [url=https://cciialiss.com/]order cialis online[/url] not use cialis
dissertation statement essay writing service writing a rhetorical analysis essay
Generic
using cialis fun [url=https://cciialiss.com/]order cialis miami[/url] daily use cialis
paper writer online essay help random assignments
Generic
cialis price europe [url=https://cciialiss.com/]order cialis brand[/url] does cialis 5mg do
USA
cialis orders [url=https://cciialiss.com/]order cialis no prescription[/url] generic cialis made india
levitra poveikis [url=https://llevitraa.com/]costco pharmacy prices levitra[/url] bula do levitra odt
levitra nasenbluten [url=https://llevitraa.com/]levitra buy online cheap[/url] levitra envio urgente
xat essay writing executive resume writing services thesis proposition
levitra viagra side effects [url=https://llevitraa.com/]prices for levitra[/url] buy bayer levitra
college essay entrance why writing is important essay less homework persuasive essay
cvs levitra coupon [url=https://llevitraa.com/]levitra buying[/url] order levitra online canada
owl purdue research paper uw personal statement cause and effect essay
does cialis have bathtubs pfizer cialis cheap buy generic cialis online
cost of sildenafil cheapest sildenafil 200mg sildenafil for sale
cialis vouchers cialis 36 hour
Order
opiniones uso cialis au cialis cialis mail order pharmacy
levitra 40mg usa levitra online pharmacy levitra 20mg purchase
Buy
cialis effects body buy cialis overnight low price for cialis
furosemide usa furosemide cheap cheapest furosemide 40 mg
America
cialis non ed no prescription cialis generic cialis is it safe
Order
buy cialis tadalafil cialis online purchase cialis us
allegra without prescription allegra 120mg australia allegra tablet
America generic cialis for sale cialis walmart price cialis per pill cost
Brand
cialis pill women buy cialis in australia cialis cycle
strattera cheap strattera online cheap strattera
[url=http://fpdloans.com/]first loan[/url]
how is cialis excreted buy cialis generic rash caused from cialis
tamoxifen for sale tamoxifen 10 mg united kingdom tamoxifen 20mg uk
tadalafil tablets 10 mg pfizer cialis canada dosing instructions for cialis
cheap original cialis buy cialis no prescription australia cialis black
cialis use by date cialis natural alternative tadalafil sublingual tablets
discount harmones and viagra viagra india online superdrug herbal viagra
generic viagra buy viagra fedex overnight viagra paypal canada payment
[url=https://sameloans.com/]money loans no credit check[/url]
cialis for prostate pfizer cialis cheap cialis weight loss
USA
maximum dose of cialis generic cialis cialis for women
Generic
effectiveness levitra cialis cialis 20mg pills buy cialis retail
avapro 150 mg prices avapro 150mg medication avapro for sale
Pingback: viagra street price
[url=https://sameloans.com/]personalloans[/url]
cialis pills from india sildenafil women cialis doze
Читать статью полностью: сайт гидра магазин наркотиков
как найти оригинальную ссылку на гидру – огромная площадка для серых покупок, где возможно приобрести все что нужно. Чтобы приобщиться с ассортиментом магазина, следует осуществить авторизацию на сайт Гидра анион.
[url=https://tadalafilter.com/]cialis online from canada[/url]
Pingback: buy viagra online thailand
viagra 50mg chinese viagra pills viagra patent
Generic cialis generic when cialis over night delivery cialis in vancouver
Generic cialis use for women cialis generic free shipping pain from cialis
[url=http://araloans.com/]loan for 2000[/url]
venta viagra online mexico
natural viagra alternative
migliore viagra generico ren Soito
Generic cialis generic effectiveness cialis generic free shipping cialis great
how to buy cephalexin cephalexin united kingdom cephalexin 500mg pharmacy
Generic tadalafil citrate no prescription cialis will cialis generic
cleocin 300 mg online where to buy cleocin 300mg cleocin 300 mg online
viagra online with prescription uk
viagra online without prescrip
precio cialis farmacia cruz verde ren Soito
where can i buy clomid clomid 100 mg prices where can i buy clomid
Generic cialis lipitor cialis without prescriptions cialis by pfizer
Generic cialis use women cialis miami cialis effects on females
Pingback: generic viagra that takes mastercard
[url=https://aprcashadvance.com/]new payday lender[/url] [url=https://zetapayday.com/]no hassle payday loans[/url] [url=https://abcashadvance.com/]low interest personal loans[/url] [url=https://cashadvancelux.com/]loans[/url] [url=https://emflending.com/]personal loans unsecured[/url] [url=https://cashadva.com/]loans no checking account[/url] [url=https://altpaydayloans.com/]payday usa[/url]
cialis daily men [url=https://cciialiis.com/]cialis ordering[/url] cialis india generic
[url=http://jcashadvance.com/]money loans[/url]
order compazine compazine pills compazine united kingdom
achater viagra achat viagra generique medicament pour le coeur effet secondaire
combien de temps avant prendre le viagra
cialis expiration date [url=https://cciialiis.com/]order original cialis[/url] medical facts cialis
cozaar 50mg cheap cozaar 25 mg purchase buy cozaar
cialis oral jelly review [url=https://cciialiis.com/]order cialis black online[/url] cutting cialis pills half
cialis drug uses [url=https://cciialiis.com/]buy cialis[/url] cialis daily 5 mg
cheap crestor crestor tablet crestor without a prescription
гидра анион ссылка представляет собой портал, который рассчитан для продавцов запрещенных веществ и услуг. Такого рода услугу запрещается достать в обычном интернет-магазине, так как это противозаконно.
[url=https://setipills.com/]generic himcolin[/url] [url=https://nuviagra.com/]sildenafil cheapest price[/url] [url=https://viagrama.com/]sildenafil tablets 100mg price[/url] [url=https://buymedpp.com/]maxalt cost without insurance[/url] [url=https://viagrabluepills.com/]sildenafil compare prices[/url] [url=https://oneviagra.com/]order viagra from canada[/url] [url=https://imdsupp.com/]digoxin metabolism[/url] [url=https://wopills.com/]florinef price[/url] [url=https://cialisales.com/]cialis for daily use canadian pharmacy[/url] [url=https://tabsbuyonline.com/]zestril pill[/url]
[url=https://instloans.com/]bad credit installment loan[/url]
[url=https://lendingcross.com/]installment definition[/url] [url=https://aprcashadvance.com/]holiday loans online[/url]
where can i buy ditropan 5 mg ditropan online pharmacy ditropan 2,5mg for sale
viagra apotheke preis viagra generika rezeptfrei legal viagra auch für frauen
wie komme ich an viagra
buy cialis bangkok [url=https://cciialiis.com/]cciialiis.com[/url] cialis orange pill
[url=http://jnlending.com/]small personal loans with bad credit[/url]
geodon cheap geodon 80 mg price geodon 20mg usa
is cialis better [url=https://cciialiis.com/]order cialis 20mg[/url] cialis vision loss
how to use viagra pill
buy 100 mg cialis online cheap
i want to buy viagra in chennai ren Soito
Pingback: can you buy generic cialis in the u.s.
imuran 25mg without a prescription imuran australia imuran without a doctor prescription
viagra super active plus reviews
viagra in london
generic levitra viagra cialis offers ren Soito
Pingback: is generic viagra good
сайт гидра магазин закладок вологда представляет собой портал, который открыт для магазинов серых веществ и сервисов. Подобную услугу неприлично достать в традиционном интернет-магазине, потому что это нелегально.
[url=http://ggoloans.com/]how to get money fast[/url]
[url=https://healthytb.com/]bystolic 2.5 mg coupon[/url] [url=https://realtadalafil.com/]buy made in usa cialis online[/url] [url=https://packviagra.com/]viagra cheap[/url] [url=https://gopharmi.com/]buy tizanidine 4mg[/url] [url=https://viagrastd.com/]sildenafil 100mg price india[/url] [url=https://cafergotonline.com/]cafergot 1mg[/url] [url=https://valtrextab.com/]1000 mg valtrex cost[/url] [url=https://cialisaim.com/]online pharmacy cialis[/url] [url=https://ornpharm.com/]piroxicam over the counter[/url] [url=https://verapharmacy.com/]no prescription required pharmacy[/url]
erection pills best erectile dysfunction pills 24 hr pharmacy near me
[url=http://ggoloans.com/]payday loans in san antonio[/url]
people’s pharmacy http://pharmacy-onlineasxs.com/ best drugstore face wash
[url=https://pdolending.com/]loans in charlotte nc[/url]
online canadian pharmacy canada drugs online impotence
rx pharmacy coupons texas state board of pharmacy best drugstore lipstick
best canadian pharmacy erectile dysfunction causes usa pharmacy
drugstore pharmacy drugstore online best drugstore liquid eyeliner
[url=http://dowloans.com/]payday loans same day[/url] [url=http://loansph.com/]personal loans bad credit[/url] [url=http://sidloans.com/]loans for people with bad credit not payday loans[/url] [url=http://jeeloans.com/]no credit checks payday loans[/url]
[url=http://aldolending.com/]instant payday loans no credit check[/url] [url=http://etalending.com/]loans online instant approval 5000[/url] [url=http://adilending.com/]loan identifier[/url] [url=http://remiloans.com/]private money lenders[/url] [url=http://loclending.com/]personal loan no credit check[/url] [url=http://loansmf.com/]loans 2 go[/url] [url=http://loansqt.com/]direct lenders no credit check[/url]
[url=http://hydroxychloroquinequick.com/]hydroxychloroquine 700 mg[/url] [url=http://lipitorpill.com/]online lipitor[/url] [url=http://levitrader.com/]vardenafil best price[/url] [url=http://anspharmacy.com/]online pharmacy india[/url] [url=http://lexapropill.com/]lexapro 20 mg price[/url]
lasix furosemida 20 mg [url=https://lasixmg500.com/]where to buy lasix for horses[/url] lasix imprint
penicillin allergy cross reactivity amoxicillin [url=https://amoxilxl.com/]buy amoxil uk[/url] amoxicillin dose for acute otitis media
medrol pack versus prednisone [url=https://prednisonetf.com/]prednisone buy cheap[/url] long term side effects of prednisone therapy
amoxicillin capsules inactive ingredients [url=https://amoxilxl.com/]purchase amoxil[/url] methotrexate and amoxicillin drug interaction
lasix compresse torrino [url=https://lasixmg500.com/]where can i buy lasix online[/url] lasix vs triamterene
[url=http://loanstk.com/]emergency money[/url] [url=http://mustlending.com/]loans to build credit[/url]
zyprexa without a doctor prescription zyprexa united states zyprexa united states
does prednisone cause varicose veins [url=https://prednisonetf.com/]prednisone buy cheap[/url] prednisone side effects after 1 week
amoxicillin for acne long term [url=https://amoxilxl.com/]amoxil 500mg capsule price[/url] amoxicillin 30 capsules price
prednisone flavor [url=https://prednisonetf.com/]prednisone sale uk[/url] will alcohol effects prednisone
prednisone dose for sinusitis [url=https://prednisonetf.com/]prednisone cheap[/url] alternatives to prednisone for rash
prescription diuretic lasix [url=https://lasixmg500.com/]buy lasix online cheap[/url] lasix plus hctz
eltazon prednisone obat untuk [url=https://prednisonetf.com/]buy prednisone online[/url] prednisone dose for pediatric asthma
is there a best time of day to take prednisone [url=https://prednisonetf.com/]cheapest prednisone online[/url] how to dose prednisone for poison ivy
cialis potenzpillen [url=https://cialiswh.com/]where can i buy cialis without a prescription[/url] uses of cialis 5mg
prednisone cause rapid heart rate [url=https://prednisonetf.com/]buy 1 mg prednisone[/url] calcort vs prednisone
lasix therapeutic range [url=https://lasixmg500.com/]can i buy lasix online[/url] lasix dose for chf
cialis profesional contrareembolso [url=https://cialiswh.com/]buy cialis tadalafil0 with pay pal[/url] ed italy cialis
lasix diuretico emagrece [url=https://lasixmg500.com/]lasix buy online uk[/url] lasix 25 torrino
impugan lasix och furix [url=https://lasixmg500.com/]where to order lasix[/url] lasix remove fluid lungs
cialis muy caro [url=https://cialiswh.com/]buy cialis insurance[/url] enhance effects of cialis
does lasix make you pee alot [url=https://lasixmg500.com/]buy lasix for dogs[/url] lasix 40 mg 12 tablet yan etkileri
lasix benefits [url=https://lasixmg500.com/]lasix to buy in the uk[/url] lasix brand name in india
can prednisone raise your blood sugar [url=https://prednisonetf.com/]prednisone 5mg buy[/url] prednisone out of breath
cost of prednisone at publix [url=https://prednisonetf.com/]prednisone buy from uk[/url] prednisone 5 days side effects
[url=http://propeciapharm.com/]propecia online without prescription[/url]
pastillas cialis cuanto cuesta [url=https://cialismem.org/#]how much does cialis cost with insurance[/url] cialis 5mg luts [url=https://cialisoa.org/]cialis 20 mg cost[/url] ok
generic cialis buy [url=https://cialismem.org/#]cheapest generic cialis australia[/url] rui liquid cialis review [url=https://cialisoa.org/]buy cialis online best price[/url] ok
cialis uk cost [url=https://cialisoa.org/]buy cialis drug[/url] cialis dosaggio 40 mg
cialis viagra dose [url=https://cialisoa.org/]can i buy cialis in uk[/url] cialis 5 mg ipertrofia prostatica
cialis priapisme [url=https://cialismem.org/#]can i buy cialis in toronto[/url] droga raia cialis diario
cons of cialis [url=https://cialismem.org/#]fastest delivery of generic cialis[/url] opiniones cialis diario
[url=https://mustlending.com/]personal loans for poor credit[/url] [url=https://adilending.com/]5000 personal loan[/url] [url=https://remiloans.com/]payday loans vancouver[/url] [url=https://lemloans.com/]no credit check payday[/url] [url=https://etalending.com/]no fax payday loans direct lenders[/url] [url=https://loansqt.com/]bad credit installment loans[/url] [url=https://midiloans.com/]rapid payday loans[/url]
cialis 5mg plus viagra [url=https://cialismem.org/#]cialis 20mg for sale[/url] cialis or viagra which is best
proper dose of cialis [url=https://cialisoa.org/]cialis for daily use[/url] which is more effective cialis or levitra
cialis bulk powder [url=https://cialismem.org/#]how to buy cialis online uk[/url] is cialis good for young guys
cialis vs viagra vs levitra review [url=https://cialisoa.org/]buy cialis rush[/url] maximize effect of cialis
mercury drugstore cialis [url=https://cialismem.org/#]buy cheap cialis overnight[/url] effet cialis 5
[url=https://etalending.com/]payday loans in pa[/url] [url=https://gusloans.com/]no fax payday loan[/url] [url=https://adilending.com/]housing loans[/url] [url=https://loansmf.com/]online loans[/url] [url=https://loansqt.com/]30 day payday loans[/url]
legitimate online cialis [url=https://cialismem.org/#]buy cialis 36 hour[/url] pricing on cialis
cialis chennai [url=https://cialisoa.org/]cialis 20mg usa[/url] new healthy man cialis